Podatek od czynności cywilnoprawnych – kogo dotyczy i kiedy?
Przepisy o podatku od czynności cywilnoprawnych regulują zapisy Ustawy z dnia 9 września 2000 r. (Dz.U. 2000 nr 86 poz. 959). W myśl tej Ustawy, do opłacenia podatku określanego jako PCC, zobowiązany jest każdy podatnik, który dokonał transakcji w obrocie gospodarczym.
Spis treści
- Czynności cywilnoprawne obciążone podatkiem
- Orzeczenia sądów
- Transakcja wielu stron
- Wartość rynkowa podstawą opodatkowania
- Jak opłaca się podatek PCC i ile wynosi stawka?
Czynności cywilnoprawne obciążone podatkiem
Poniżej prezentowana jest lista czynności cywilnoprawnych wraz z wyjaśnieniem, która strona transakcji zobowiązana jest zapłacić podatek od tych czynności.
- Zawarcie umowy sprzedaży – umowa sprzedaży implikuje konieczność opłacenia podatku PCC przez osobę kupującą. Dotyczy to nie tylko sprzedaży nieruchomości czy rzeczy ruchomych, ale również umowy sprzedaży majątkowych praw autorskich (uznanie autorstwa strony kupującej).
- Umowa zamiany – kiedy każda ze stron przenosi na drugą stronę własność rzeczy lub prawa majątkowe w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Podatek płacą obydwie strony.
- Darowizna – podatek opłaca strona obdarowana za część, która dotyczy przejęcia długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy.
- Umowa o dział spadku – w części dotyczącej spłat lub dopłat. Podatek opłaca osoba, która w wyniku umowy dostaje rzeczy lub prawa majątkowe ponad swój udział w spadku.
- Zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat. Podatek opłaca osoba, która staje się jedynym właścicielem rzeczy lub prawa majątkowego (np. zdobywa akt całkowitej własności nieruchomości, kiedy wcześniej dzieliła ją z innymi współwłaścicielami) albo której wzrasta udział we współwłasności.
- Pożyczka lub hipoteka – podatek opłaca strona otrzymująca pożyczkę lub ustanawiajaca hipotekę.
- Depozyt nieprawidłowy – podatek płaci ten, kto przechowuje depozyt.
- Ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych w postaci odpłatnej służebności i odpłatnego użytkowania – podatek płaci strona, na której rzecz ustanawiana jest służebność lub użytkowanie.
- Umowa spółki cywilnej lub spółki innej niż cywilna – podatek płacą wspólnicy spółki lub spółka. (O tym, na czym polega założenie działalności gospodarczej pisaliśmy w innym naszym artykule).
Warto wspomnieć, że opodatkowaniu podatkiem PCC podlegają również zmiany tych umów, jeżeli zmiana powoduje podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Orzeczenia sądów
Konsekwencje opodatkowania od czynności cywilnoprawnych dotyczą również sytuacji, kiedy uprawomocnia się orzeczenie sądu, wyrok sądu polubownego, następuje ugoda lub kiedy spółka o osobowości prawnej uchwala podwyższenie swojego kapitału.
Transakcja wielu stron
W większości przypadków (oprócz umowy zamiany oraz spółek) do opłacenia podatku zobowiązany jest nabywca. Co jednak w sytuacji, gdy nabywców jest więcej, np. właściciel wydzielonego lokalu w małym domu sprzedaje go dwóm wspólnikom, prowadzącym razem biznes? W tego typu przypadkach przewidziana jest możliwość, aby jedna ze stron opłacała podatek w całości. Która będzie to strona zależy od indywidualnych ustaleń. Można też podzielić kwotę należnego podatku w częściach opłacanych przez każdą ze stron zobowiązanych podatkiem lub tylko przez niektóre z nich.
Wartość rynkowa podstawą opodatkowania
Określenie wartości rynkowej w kontekście stawki podatku PCC jest szczególnie ważne w kwestii umowy sprzedaży lub umowy zamiany. Wartość rynkową najczęściej określa się na podstawie przeciętnych, statystycznych cen rzeczy tego samego rodzaju, a w przypadku nieruchomości – położenia, metrażu i stopnia eksploatacji.
Jak opłaca się podatek PCC i ile wynosi stawka?
Aby opłacić podatek od czynności cywilnoprawnych, należy zacząć od tego, aby wypełnić deklarację PCC-3. O pomoc w tym zakresie poprosić można biuro księgowe. Stawki podatku należnego do zapłacenia wahają się między 0,1% w przypadku ustanowienia hipoteki, 2% w przypadku umowy sprzedaży czy przeniesienia prawa użytkowania, aż do 20% w sytuacji kiedy toczy się postępowanie przed organem podatkowym w sprawie nieprawidłowości takich jak brak uiszczenia wspomnianego podatku lub kiedy pożyczkobiorca nie spełnił warunku udokumentowania otrzymania pieniędzy na rachunek bankowy. Z obawy przed tak wysokim podatkiem i podobnymi wysokimi opłatami z tytułu niedopatrzenia ważnych kwestii księgowych, wielu podatników decyduje się powierzyć swoją księgowość profesjonalistom – biuro księgowe to mniejsze ryzyko słonych kar za zaniedbania. Deklarację należy przekazać urzędowi skarbowemu odpowiedniemu dla swojego miejsca zamieszkania. Podatek zapłacić należy w ciągu 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego. Co ważne, w przypadku, gdy czynności cywilnoprawne dokonywane są w formie aktu notarialnego, deklarację i opłaty składa notariusz.